Wij wensen 'eerlijk' voedsel dat voor de boer een kostendekkende prijs oplevert en dat milieu- en diervriendelijker geproduceerd wordt. In tegenstelling tot wat de Europese Commissie wil (meer concurrentie op de 'vrije' wereldmarkt) streven wij daarom naar een regionale voedselproductie. Dat is ook beter voor het klimaat en biedt meer voedselzekerheid. Wij willen deze zaken vastgelegd zien in een rechtvaardiger Europees voedsel- en landbouwbeleid
Platform Aarde Boer Consument (Afrika-Europa Netwerk, Boerengroep Wageningen, Nederlandse Akkerbouw Vakbond, Nederlandse Melkveehouders Vakbond, XminY Solidariteitsfonds), Milieudefensie, ontwikkelingsorganisatie ICCO, e.a.
- dat het huidige geliberaliseerde landbouw- en voedselsysteem vooral ten goede komt aan multinationals die toegang willen tot de goedkoopste grondstoffen en nieuwe markten; - dat boeren wereldwijd hiervan de dupe zijn omdat zij onder de kostprijs moeten produceren en vaak gedwongen worden hun bedrijf te beƫindigen, wat de mondiale en Europese voedselzekerheid in gevaar brengt; - dat dit tevens een milieu- en diervriendelijke voedselproductie onmogelijk maakt; - dat Europa teveel beslag legt op natuurlijke hulpbronnen in ontwikkelingslanden voor luxe producten zoals veevoer en biobrandstoffen. Dit gaat ten koste van de bestaanszekerheid van boeren en inheemse volkeren, en ten koste van natuurgebieden; - dat dit landbouwsysteem te veel fossiele brandstoffen verbruikt en bijdraagt aan klimaatverandering.
om een beter Europees Voedsel- en Landbouw beleid. Dat beleid:
1 beschouwt voedsel als een eerste levensbehoefte en een mensenrecht niet slechts als een handelsobject .
2 geeft prioriteit aan de instandhouding van een landbouw overal in Europa waarin boeren voedsel produceren op gezinsbedrijven en zorgen voor het platteland. Dat is niet mogelijk zonder eerlijke en stabiele landbouwprijzen die hen en de agrarische medewerkers een eerlijk inkomen bezorgen en de consumenten faire prijzen garanderen. Dit vereist een flexibele marktregulering.
3 kiest zoveel mogelijk voor de productie van voedsel en veevoer in Europa en gaat binnen de internationale handel in landbouwproducten prioriteit geven aan de principes van gelijkheid, sociale rechtvaardigheid en ecologische duurzaamheid. Het Europese Gemeenschappelijk Landbouw Beleid mag de voedsel- en landbouwsystemen in andere landen niet schaden.
4 verzekert de boeren en hun medewerkers ook in Midden- en Oost Europa van eerlijke, niet discriminerende werkomstandigheden, en bevordert eerlijke en gelijke toegang tot landbouwgrond.
5 respecteert het milieu zowel hier als in andere werelddelen, beschermt de biodiversiteit en de eindige voorraden landbouwgrond en water, en zorgt dat het dierenwelzijn toeneemt en het gebruik van fossiele brandstoffen afneemt.
6 zorgt ervoor dat de machtsconcentratie in de voedselverwerkende industrie en de detailhandel, en hun invloed op wat geproduceerd en geconsumeerd wordt afnemen. Zij bevordert voedselsystemen waarin de afstand tussen boeren en consumenten verkleind wordt.
7 zorgt voor transparantie door de hele voedselketen, zodat burgers weten hoe hun voedsel geproduceerd wordt, waar het vandaan komt, wat erin zit en hoe de prijs die consumenten betalen samengesteld is.
8 bevordert gezonde eetpatronen en gaat zich meer richten op de consumptie van plantaardig voedsel. De cultureel bepaalde eetgewoontes van Europese bevolkingsgroepen worden gerespecteerd.
9 bevordert de productie van lokale seizoensproducten van goede kwaliteit, waardoor burgers zich weer verbonden voelen met hun voedsel en de voedselproducenten.
10 zorgt dat kinderen de vaardigheden en kennis leren waarmee je gezond en voedzaam eten kun produceren, klaarmaken en ervan kunt genieten.
Het streven is om de petitie rond 16 oktober (Wereldvoedseldag) aan te bieden aan de minister van Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid. Deze petitie is onderdeel van een Europa-brede actie, zie hiernaast. De Europese tekst verschilt iets van bovenstaande tekst; zie daarover de Platform ABC website.
Reacties van politieke partijen op de petitie.Willen zij ook een ander (naar onze mening beter) Europees landbouwbeleid? Toen wij de petitie aanboden hebben wij de politieke partijenal laten weten dat we er graag hun mening over hoorden, en daarna hebben we nog een mail gestuurd. Daar kregen we een paar reacties op.
Daarna hebben we verschillende partijen gebeld. Sommigen beloofden een reactie die vervolgens niet kwam, maar de meesten wilden er (aan de telefoon ) niet op ingaan, want ze hadden het allemaal druk met programma, campagne, etc. Ze zeiden: kijk maar naar ons programma,op internet. Op onze site www.aardeboerconsument.nl staan op de homepage (‘stemwijzer voor de verkiezingen’ ) in een schema stukjes uit de verschillende programma’s , gerangschikt op 5 onderwerpen. Hieronder de kern daaruit. Er staat niet zoveel over landbouw in de programma’s, en vooral weinig over de lange-termijn zaken die in de petitie genoemd worden, zoals klimaat, voedselzekerheid in de rest van de wereld, lage inkomens in de Europese landbouw en elders, machtsconcentratie in de voedselketen, ongezonde eetpatronen etc. Men denkt eerder over de korte termijn (subsidies tegen 2013 afbouwen of niet, bio-industrie of biologisch, snel exportsubidies afschaffen, etc.) Hieronder is de oogst (vooral uit de programma’s) (Grotendeels) VOOR(alleen de eerste twee noemen regulering in de vorm van productiebeperking, bijv. melkquota’s. ‘Overschotten worden tegengegaan’ zegt GroenLinks. De SP spreekt ook over importtarieven om foute producten tegen te houden. ‘De SP staat vol achter de petitie’, aldus Hugo Polderman, kamerlid. Zie verder onderaan. GroenLinks: een aantal punten uit de petitie komen in het programma aan de orde. Wat betreft vrije markt of regulering: 'We willen een ingrijpende herziening van het EU-landbouwbeleid, waarbij exportsubsidies onmiddellijk worden afgeschaft en structurele overschotten worden tegengegaan. Overproductie scheept boeren af met lage prijzen.' Christen Unie: De ChristenUnie blijft terughoudend ten aanzien van verdere liberalisering van het landbouwbeleid. Men wil een beter inkomen voor de boeren halen uit een hogere consumentenprijs, en uit toeslagen per hectare. SGP: wil het Gemeenschappelijk landbouwbeleid en inkomenssteun voor de boeren handhaven (maar die steun wordt door Europa afgeschaft, red.) (Grotendeels) TEGEN Het CDA: De heer Joop Atsma, fractievoorzitter, schrijft: 'Het CDA-fractie is voor handhaving van het Gemeenschappelijk landbouw Beleid 9d.w.z. voortze;tting liberalisering, redactie.) , en kiest voor afschaffing van de melkquotering.(= productie beheersing, red.) .... Dat regionalisering verder kan worden gestimuleerd, delen wij met u. Voor het overige verwijs ik u naar het programma'. D66 : Is voor zoveel mogelijk markt, en noemt dat ze de natuur willen gebruiken als grondstof voor economische activiteiten zoals de productie van overwegend duurzame textiel, afbreekbare plastic en duurzame energie. Ze streven wel naar een meer bilogische landbouw. De PvdD is fel tegen de bio-industrie en zegt dat de boeren een beter inkomen moeten verdienen, maar is niet duidelijk over hoe dat allemaal zou moeten. ‘Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid en daarmee samenhangende subsidies en vergoedingen aan boeren en de agrarische sector worden afgeschaft.’ (Wat dan wel? red.) PVDA wil verduurzaming van ons voedsel en van de landbouw door belastingmaatregelen. Geen regulering of subsidies die met de productie te maken hebben, alleen voor ‘publieke diensten’ (biologische landbouw, waterbeheer etc) en alleen als het nodig is. De VVD laat weten dat zij het niet met ons eens kunnen zijn.De PVV Programma: we moeten landbouw bevrijden uit de klauwen van Europa.Trots op N: Wij betalen niet meer mee aan Europese landbouwsubsidies en structuurfondsen, want die houden een inefficiënte markt in stand. De Heer Polderman van de SP had de langste bijdrage: De SP staat vol achter de ABC petitie. De SP was overigens in 2000 een van de oprichters van ABC.De SP is voor boerenlandbouw en niet voor doorgeschoten industrialisatie van de landbouw met eindeloze schaalvergroting en excessen als megastallen. Europese landbouwsubsidies komen vooral terecht bij de rijken en benadelen ook nog eens ontwikkelingslanden. Wij willen dat boeren een eerlijke prijs krijgen door middel van prijsregulering, quotering en eerlijke handelspraktijken. Daarnaast vinden we het prima dat boeren betaald worden voor milieu- en waterbeheer. De SP wil een einde maken aan dumping van landbouwoverschotten in ontwikkelingslanden en aan de landbouwsubsidies die ontwikkelingslanden benadelen. Importtarieven voor goede, duurzame producten moeten worden verlaagd of afgeschaft. Importtarieven op foute producten niet. De SP is voor regionalisering van de landbouw en voedselsoevereiniteit. De groeiende macht van multinationals over boeren, zaaigoed en voedsel moet worden tegengegaan. Boeren horen een eerlijke prijs te krijgen voor een eerlijk product. Het verschil tussen de prijs die de boer krijgt en de prijs in de supermarkt is te groot. Verkoop onder de kostprijs wordt aangepakt, eventueel in combinatie met quoteringsmaatregelen. De SP zet zich in voor armoedebestrijding op het platteland. Geld van de overheid moet niet gaan naar de rijkste (die nu vaak de subsidies ontvangen) maar naar de armste. We willen een diverse en levendige plattelandseconomie waar ook kleinere ondernemers én duurzame ondernemers kansen en kredieten krijgen. De SP zet zich in voor een leefbaar platteland. Voorzieningen als winkels, scholen, buslijnen en pinautomaten moeten blijven. De SP ziet geen heil in de huidige genetisch gemodificeerde landbouw gewassen: middels patenten op gentech gewassen verdwijnt gemeenschappelijk bezit in de zakken van multinationals, er is geen maatschappelijk nut, maar er zijn wel risico’s. De SP is tegen patent op leven.
Vorige week (28 april) zijn 'ruim 100 hoogleraren' ook een actie gestart , www.duurzameveeteelt.nl, en die kregen meteen een goed podium: een stuk in de NRC, in de uitzending bij NOVA etc. Ook een goed initiatief, maar onze petitie is breder (niet alleen veeteelt) en is concreter over beleidswijzigingen die nodig zijn.
(Dus men mag die van hen ook tekenen, maar EERST die van ons!) Onze reactie op hun initiatief (zie hieronder) is jammer genoeg niet geplaatst in de NRC of Volkskrant. Daarom maar hier. (Inmiddels is er al een levendige email wisseling op gang gekomen met Roos Vonk, de woordvoerder, en we zullen zeker contact houden.) PARADIGMA VERANDERING IN DE LANDBOUW 'De vee-industrie moet stoppen' vinden ruim 100 hoogleraren (www.duurzameveeteelt.nl). 'Het is tijd voor verandering'. Goed initiatief! De hooglerearen leggen de zwarte piet bij de overheid, en niet bij de boeren. En terecht. We kunnen de boeren er niet op aankijken, zij moeten werken binnen de grenzen van het huidige beleid en door dit beleid zit de helft van de boeren op het minimum-inkomen of minder. Er zijn boeren die het lukt het heft in eigen handen te nemen door vorming van nieuwe coöperaties waarmee ze de tussenhandel kunnen omzeilen. Voor de boeren van de coöperatie 'Oregional' bij Nijmegen die vooral mikken op grote afnemers zoals zorginstellingen scheelt het minstens 15 % in hun winstmarge. Voor menigeen betekent dat het verschil tussen overleven en omvallen. En de milieu-doelstellingen van die coöperatie werpen hun vruchten al af: een varkensbedrijf in de Ooijpolder voert de hun biggen en zeugen nu met graan van eigen grond. Eerst werden de biggen verkocht aan een handelaar, maar nu houden ze minder zeugen en ze laten de biggen op hun eigen bedrijf verder groeien in hun ‘gesloten kringloop’ (voer - varken - mest op eigen bedrijf) . Voor die boer is het prettig te weten dat deze goede kwaliteit varkensvlees waar geen Braziliaanse soja aan te pas is gekomen niet als kiloknaller eindigt maar tegen een betere, redelijke prijs op de borden van de patiënten van de St Maartenskliniek in Nijmegen belandt. Maar het is voor de boeren wel een enorme klus, zo'n nieuwe distributielijn opzetten, alleen maar omdat ze langs de normale route nauwelijks kunnen overleven. Er is inderdaad iets mis met het beleid. En verbeteringen horen niet alleen van de boeren zelf of van de consumenten te komen. Dus wij zijn het eens met de hoogleraren: de overheid moet vanwege onze gezondheid en ons milieu een ander beleid voeren. En dan hoort het probleem van de schaalvergroting niet bij de provincies, waar het nu is neergelegd, zoals o.a. bleek in Brabant. Het hoort op het bordje van onze regering te liggen, en van Europa. De hoogleraren pleiten voor een paradigma-verandering (= verandering van wetenschappelijke theorie) , maar welke verandering dat is wordt op de site niet uitgewerkt. 'De overheid speelt een sturende rol....via regelgeving duurzaamheid afdwingen.... boeren helpen zich aan te passen door middel van flankerend beleid...' Niet echt een paradigma verandering. Het kan duidelijker. Het huidige beleid werkt grootschaligheid in de hand: we richten ons naar de wereldmarktprijzen dankzij de 'vrije' markt ideologie, ook al gaat maar 10% van de Europese producten uiteindelijk naar de wereldmarkt. Dat betekent dat de laagste prijzen de richtprijzen zijn. Dus zo goedkoop mogelijk produceren is het devies, in plaats van dat we onze gezondheid, het milieu, een fatsoenlijk inkomen voor de boer, en eerlijkheid tegenover de ontwikkelingslanden als richtsnoer nemen. Op andere terreinen hebben we inmiddels ingezien dat die zogenaamd vrije markt helemaal niet zo ideaal is, denk aan de banken, de zorg, de spoorwegen. Waarom is dan die eerste levensbehoefte, ons voedsel, nog steeds aan die waan onderworpen? De politiek kan ook andere keuzes maken. In Canada bijvoorbeeld bepalen boeren en de overheid samen dat er van bepaalde producten, genoeg geproduceerd wordt voor het eigen gebied, en wat de prijs en kwaliteit zijn. De agrifood bedrijven en de supermarkten mogen meepraten maar zij krijgen niet het heft in handen, zoals hier in Europa. Resultaat? Prima kwaliteit, een consumentenprijs zoals in andere landen, en een fatsoenlijk inkomen voor de boer. En heus wel ruimte voor import. Neem de melk. Afgelopen zomer kregen de Canadese boeren nog steeds 40 cent voor een liter melk, terwijl het hier 20 cent was dankzij overproductie op de wereldmarkt. Veel Nederlandse melkveehouders moesten ophouden, en hun grond kwam te koop voor grootschaliger bedrijven. Willen we verder die kant op, of gaan we de Canadese kant op van meer overheidsregulering? Als de boer een fatsoenlijke prijs krijgt kun je eisen stellen wat betreft afmetingen van het bedrijf, milieu, dumping naar ontwikkelingslanden, en onderhoud van het platteland. De hoogleraren willen dat Nederland voortrekker van Europa wordt. Dat is echter precies tegengesteld aan de werkelijkheid. Gerda Verburg voert samen met Denemarken de neoliberalen onder de landbouwministers aan. Dit jaar staat het Gemeenschappelijk landbouwbeleid in Europa ter discussie. Hoe muurvast het beleid de afgelopen decennia ook zat, de nieuwe Landbouwcommissaris Ciolos nodigt nu iedereen uit om voor 3 juni ideeën aan te dragen, en in juli staat een grote conferentie hierover op het programma. Maatschappelijke organisaties zoals Friends of the Earth en Via Campesina hebben Europese wetenschappers gevraagd een analyse te maken en alternatieven aan te dragen. Ook de European Milk Board is voorstellen aan het uitwerken. Het lijkt me een prima idee dat de Nederlandse hoogleraren daar binnenkort ook naar kijken. En iedereen die zijn stem wil laten horen kan óók tekenen op www.voedselbeleid.petities.nl, een petitie die meer omvat dan alleen de vee-industrie, gestart door Platform Aarde Boer consument en gesteund door Milieudefensie, ontwikkelingsorganisatie ICCO, e.a. Goed dat nu van verschillende kanten het debat over ons voedsel en onze landbouw op gang komt. Greet Goverde-Lips, secretaris van Platform Aarde Boer Consument, www.aardeboerconsument.nl
‘Qua milieu wordt het er alleen maar beter op met die nieuwe stal’, zegt varkensboer Peters in Wijchen. Zou het? De vergunning voor het grote kippenbedrijf in Groesbeek is geschorst omdat de ventilatoren niet sterk genoeg zijn om van zoveel kippen de geur tegen te houden.
En om tegen te houden wat je NIET ruikt: het fijnstof, en micro-organismen. Het blijkt dat luchtwassers heel precies moeten worden schoongehouden om goed te functioneren, en daar komt het vaak niet van. Maar het grootste bezwaar, ook van de vijf of zes varkensbedrijven in de buurt van Wijchen. is nog dat dieren vatbaar voor ziektes worden als ze levenslang worden opgesloten zonder bewegingsruimte, daglicht of frisse lucht. Dus het antibioticagebruik is heel sterk toegenomen, en door het uitrijden van mest zitten er in Nederland zelfs overal in de grond bacteriën die resistent zijn tegen antibiotica. Veel mensen die er werken of wonen hebben MRSA onder de leden. Als de stallen nog groter worden moeten er buitenlandse werknemers aangetrokken worden, zoals de Polen in de Rips, waarvoor extra huisvesting moest worden gevonden. Het is eentonig en stoffig werk dat Nederlanders liever niet doen. De werknemers krijgen gezondheidsklachtenklachten, zoals klachten aan de luchtwegen. We kunnen er de boeren er niet op aankijken, zij moeten werken binnen de grenzen van het huidige beleid en door dit beleid zit de helft van de boeren op het minimum-inkomen of minder. De nieuwe initiatieven voor coöperatieve samenbundeling en directe verkoop zoals 'Oregional' doet, bieden sommige boeren uitkomst, want dat scheelt hen 15 à 30 % in de winstmarge. En de milieu-doelstellingen van die coöperatie werpen hun vruchten al af: een varkensbedrijf in de Ooij voert nu hun biggen en zeugen met graan van eigen grond. Eerst werden de biggen verkocht aan een handelaar, maar nu houden ze minder zeugen en ze laten de biggen op hun eigen bedrijf verder groeien in hun ‘gesloten kringloop’ (voer - varken - mest op eigen bedrijf) . Voor die boer is het prettig te weten dat deze goede kwaliteit varkensvlees waar geen Braziliaanse soja aan te pas is gekomen niet als kiloknaller eindigt maar tegen een betere, redelijke prijs op de borden van de patiënten van de St Maartenskliniek in Nijmegen belandt. Maar dit soort ontwikkelingen moet niet alleen van onderop komen, en dat kan ook niet altijd. Onze overheid moet vanwege onze gezondheid en ons milieu een ander beleid voeren. En dan hoort het probleem van de schaalvergroting niet bij de provincies, waar het nu is neergelegd. Het hoort op het bordje van onze regering te liggen, en van Europa. Daar moeten ze het beleid een andere kant op gaan sturen, en daar kunnen de burgers op aandringen. Zeker dit jaar, nu het Gemeenschappelijk landbouwbeleid in Euraopa ter discussie staat. Het huidige beleid werkt grootschaligheid in de hand: we richten ons naar de wereldmarktprijzen dankzij de 'vrije' markt ideologie, ook al gaat maar 10% van de Europese producten uiteindelijk naar de wereldmarkt. Dat betekent dat de laagste prijzen de richtprijzen zijn. Dus zo efficiënt mogelijk produceren is het devies, in plaats van dat we onze gezondheid, het milieu, een fatsoenlijk inkomen voor de boer, en eerlijkheid tegenover de ontwikkelingslanden als richtsnoer nemen. Op andere terreinen hebben we inmiddels ingezien dat die zogenaamde vrije markt helemaal niet zo ideaal is, denk aan de banken, de zorg, de spoorwegen. Waarom is dan die eerste levensbehoefte, ons voedsel, nog steeds aan die waan onderworpen? De politiek kan ook andere keuzes maken. In Canada bijvoorbeeld bepalen boeren en de overheid samen dat er van bepaalde producten, genoeg geproduceerd wordt voor het eigen gebied, en wat de prijs en kwaliteit zijn. De agrifood bedrijven en de supermarkten mogen meepraten maar zij krijgen niet het heft in handen, zoals hier in Europa. Resultaat? Prima kwaliteit, een consumentenprijs zoals in andere landen, en een fatsoenlijk inkomen voor de boer. Neem de melk. Afgelopen zomer kregen de Canadese boeren nog steeds 40 cent voor een liter melk, terwijl het hier 20 cent was dankzij overproductie op de wereldmarkt. Veel Nederlandse melkveehouders moesten ophouden, en hun grond kwam te koop voor grootschaliger bedrijven. Willen we verder die kant op, of gaan we de Canadese kant op van meer overheidsregulering? Als de boer een fatsoenlijke prijs krijgt kun je eisen stellen wat betreft afmetingen van het bedrijf, milieu en onderhoud van het platteland. Dit jaar wordt in Europa over het landbouwbeleid gepraat. Wil je je stem daarover laten horen teken dan s.v.p. op www.voedselbeleid.petities.nl G.Goverde-Lips, secretaris van Platform Aarde Boer Consument, www.aardeboerconsument.nl